Για την "Ιθάκη" του Καβάφη

           Το αυτοσχόλιο του Καβάφη για την  «Ιθάκη»

Για το βαθύτερο νόημα του ποιήματος είναι προτιμότερο ν’αφήσουμε τον ίδιο τον ποιητή να μιλήσει… «Το νόημα του ποιήματος τούτου είναι απλούν και σαφές: Ο άνθρωπος εις την ζωήν του επιδιώκων  ένα σκοπόν  (την Ιθάκην), αποκτά πείραν, γνώσεις και ενίοτε αγαθά ανώτερα του σκοπού αυτού καθ’εαυτού.
Κάποτε δε την «Ιθάκην», όταν φθάσει εις  το τέρμα των προσπαθειών του, την ευρίσκει πτωχικήν, κατωτέρα των προσδοκιών του. Εντούτοις η Ιθάκη δεν τον γέλασε διότι:

                           Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,

                      ήδη θα το κατάλαβες οι Ιθάκες τι σημαίνουν».

Λεχωνίτης, Γ., Καβαφικά αυτοσχόλια, (με εισαγωγικό σημειώμα Τίμου Μαλάνου), Β’ έκδοση

«Οι Ιθάκες» πια, όχι η Ιθάκη, γιατί δεν είναι μία, αλλά πολλές και διάφορες -όχι μόνο στους διάφορους ανθρώπους, αλλά και στον ίδιο άνθρωπο, κάθε φορά που βάζει σκοπούς και «τέλη» στη ζωή του. Και τι σημαίνουν; Απλούστατα: ένα είναι κάθε τόσο το ιδεατό σημείο αναφοράς, που μας χρειάζεται μόνο και μόνο για να βρίσκομε πάλι στο δρόμο τον προσανατολισμό μας, όταν με κάποιαν εκτροπή τον χάνομε. Αλλά δεν είναι το τέρμα που έχει αξία. Την αξία την έχει η ίδια η πορεία. Αυτή γεμίζει τη ζωή μας με πλούσια πείρα. Αυτή θα μας κάνει σοφούς. Τι άλλο μπορεί να μας προσφέρει η «Ιθάκη»; Μας έδωσε ό,τι είχε να μας δώσει. Μας έβγαλε δηλαδή στο δρόμο…

Να βγούμε στο δρόμο οπωσδήποτε, να κινηθούμε, να αιστανθούμε, να μάθομε -αυτή είναι η παραίνεση του Καβάφη.

Παπανούτσος Ε., Παλαμάς, Καβάφης, Σικελιανός
Αθήνα [χ.χ], Ίκαρος. «Ο διδακτικός Καβάφης». Σελ.174